ΤΡΙΤΩΝ (Y5)
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ
Κατά την διάρκεια του πολέμου 1940-41 επραγματοποίησε 5 πολεμικές περιπολίες. Στις 14 Ιανουαρίου 1941, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Γεώργιο Ζέπο ενδεχομένως να εβύθισε το ιταλικό υποβρύχιο NEGHELLI ενώ την 23 Μαρτίου 1941 το «Τρίτων», εβύθισε αποδεδειγμένα πλησίον του Δυρραχίου και 30 ν.μ. ανατολικώς του ακρωτηρίου Galo του Πρίντεζι, το επιβατηγό «Carnia» 5.451 τόννων. Στις 23 Απριλίου 1941 κατέπλευσε εις Αλεξάνδρεια από όπου επραγματοποίησε 9 πολεμικές περιπολίες.
Το Υ/Β «Τρίτων», κατά τη διάρκεια της τετάρτης περιπολίας (23-29/11/41), με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Επαμ. Κοντογιάννη, απεβίβασε στον όρμο Τσούτσουρα των νοτίων ακτών της Κρήτης Έλληνα σύνδεσμο και υλικό και παρέλαβε 8 Έλληνες και 8 Βρετανούς.
Κατά τη διάρκεια της έκτης περιπολίας μετέφερε από την Μάλτα στην Αλεξάνδρεια 18 μέλη του πληρώματος του βυθισθέντος την 4/4/42 Υ/Β «Γλαύκος» και 8 Βρετανούς.
Κατά τη διάρκεια της εβδόμης περιπολίας απεβίβασε στις βόρειες ακτές της Κρήτης ομάδα καταδρομέων αποτελουμένη από τον Βρετανό έφεδρο ταγματάρχη λόρδο Τζέλικο, τον Γάλλο ταγματάρχη Μπερλέ, τον Έλληνα ανθυπολοχαγό Πετράκη από το Αποσκάρι Ηρακλείου και 5 Γάλλους εθελοντές. Η ομάδα πυρπόλησε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου 26 πολεμικά αεροσκάφη, περί τα 20 φορτηγά, μεγάλη ποσότητα καυσίμων και εφόνευσε περί τους 100 Γερμανούς στρατιώτες. Από την ομάδα διεσώθησαν μόνο ο Βρετανός ταγματάρχης και ο Έλλην ανθυπολοχαγός.
Στη συνέχεια, στις 10 Ιουνίου, πλησίον της νήσου Θήρα και στις 13, πλησίον του Καφηρέα, εβύθισε 3 ιστιοφόρα.
Την 10/11/42 ο «Τρίτων» απέπλευσε για την ενάτη περιπολία. Αρχικά θα απεβίβαζε προσωπικό και υλικό στην Ν.Α ακτή της Ευβοίας και στη συνέχεια θα εκτελούσε πολεμική περιπολία στο Αιγαίο. Μετά πάροδο αρκετών ημερών από μεταδοθέν σήμα στην Ελλάδα των μυστικών υπηρεσιών, έγινε γνωστό ότι το υποβρύχιο είχε βυθιστεί στις 16 Νοεμβρίου 1942.
Έπειτα από λίγες εβδομάδες έφθασαν στην Αλεξάνδρεια οι επιζήσαντες αρχικελευστής Νικ. Μαρουλάς και ο δίοπος Δημ. Παπαδημητρίου, οι οποίοι ανέφεραν τις τραγικές συνθήκες καταβυθίσεως του υποβρυχίου.
Στις 28/4/45 υπό της 2ης Βρετανικής Στρατιάς απελευθερώθηκαν οι αιχμάλωτοι πολέμου του στρατοπέδου Marlag. Μεταξύ των απελευθερωθέντων ήταν και οι διασωθέντες του «Τρίτων», μεταξύ των οποίων ο κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος Επαμ. Κοντογιάννης και ο υποπλοίαρχος Χρήστος Σολιώτης, που κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας είχαν συντάξει την αναφορά των συνθηκών καταβυθίσεως του υποβρυχίου.
Από τις δύο εκθέσεις προέκυψε ότι ο «Τρίτων» δεν είχε αποβιβάσει το προσωπικό και υλικό λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και το απόγευμα της ίδιας ημέρας (16 Νοεμβρίου 1942) ενετόπισε νηοπομπή στο στενό του Καφηρέα (Κάβο Ντόρο) υπό το πετρελαιοφόρο «Cereno» και το ατμόπλοιο «Alba Julia», συνοδευόμενα από το αντιτορπιλικό «Hermes» (πρόκειται για το πρώην ελληνικό αντιτορπιλλικό ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ D-14) και δύο καταδιωκτικά υποβρυχίων.
Το υποβρύχιο έβαλε κατά του «Alba Julia» και αμέσως μετά υπέστη σειρά επιθέσεων. Γερμανικό καταδιωκτικό κατεδίωξε το ΤΡΙΤΩΝ επί 6 ώρες και από τις 49 βόμβες βυθού που έριξε εναντίον του υπέστη σοβαρές βλάβες. Αναγκάστηκε να αναδυθή και κατέστη ακυβέρνητο. Ευρέθη στην επιφάνεια βαλλόμενο από τα πυροβόλα και πολυβόλα του διώκτου του, οπότε ο κυβερνήτης αποφάσισε τον μέχρις εσχάτων αγώνα και διέταξε εξόρμηση διά του πυροβόλου.
Το υποβρύχιο εσαρώθη από τα καταιγιστικά πυρά των πολυβόλων και η ομοχειρία του πυροβόλου υπό τον ανθυποπλοίαρχο Κων. 'Aννινο έπεσε ηρωικώς μαχομένη. Στην συνέχεια το καταδιωκτικό εμβόλισε το ΤΡΙΤΩΝ και το κατεβύθισε. οπότε και εγκατελείφθη από το πλήρωμά του που συνελήφθη και αιχμαλωτισθηκε μεταξύ των οπιοων και ο Σπαρτινος υπαξιωματικος Χ.ΜΕΣΟΛΩΡΑΣ. Εβυθίσθη σε απόστασε 3 μιλίων από τις ακτές της Εύβοιας.Οι πεσόντες ήσαν οι:
Υποπλοίαρχος Α. ΔΑΝΙΟΛΟΣ
Ανθυποπλοίαρχος Κ. ΑΝΝΙΝΟΣ
Σημαιοφόρος Μηχ. Ι. ΣΤΑΡΑΚΗΣ
Κελευστής Τορ. Π. ΜΠΙΝΤΕΡΗΣ
Κελευστής Μηχ. Ν. ΠΑΥΛΑΚΗΣ
Υποκελευστής Β' Αρμ. Α. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ
Υποκελευστής Β' Πυρ. Θ. ΜΠΑΓΙΟΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Σ. ΣΧΟΙΝΑΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Π. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Δ. ΚΑΚΑΝΔΡΗΣ
Δίοπος Αρμ. Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Ν. ΜΕΡΕΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Γ. ΧΑΡΙΤΟΣ
Δίοπος Σημ. Ι. ΚΥΒΕΛΟΣ
Δίοπος Τηλ. Β. ΠΑΛΟΥΡΗΣ
Δίοπος Μηχ. Ε. ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΑΣ
Δίοπος Μηχ. Α. ΤΣΙΤΣΑΚΟΣ
Ναύτης Ηλεκ. Μ. ΓΕΔΕΩΝ
Ναύτης Ηλεκ. Ι. ΓΕΔΕΩΝ
Εφονεύθη επίσης ο επιβαίνων του Υ/Β και υπηρετών στη διεύθυνση ειδικών υπηρεσιών πολέμου:
Ναύτης Θ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
