Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2009

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΜΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ 1940-45

Θ/Κ "ΑΒΕΡΩΦ"

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΜΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ 1940-45


Ο Στόλος μας, αφού πήρε μέρος στην Μάχη της Ελλάδας από την 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι την ολοκλήρωση της καταλήψεως της χώρας την 31 Μαίου 1941 που σημαδεύτηκε από την πτώση της Κρήτης στα χέρια των Γερμανών, δεν παραδόθηκε, αλλά με σχεδόν 3.000 άνδρες του Πολεμικού μας Ναυτικού, οι οποίοι εθελοντικά επάνδρωναν τα πολεμικά μας, έπλευσε στη Μέση Ανατολή (Μ.Α.) και συγκεκριμένα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, από όπου συνέχισε μαχόμενος στο πλευρό των Συμμάχων, μέχρι την πλήρη καταβολή του Άξονα στην Ευρώπη, τον Μάιο του 1945.


Το Πολεμικό μας Ναυτικό το 1940, που αριθμούσε 6.500 περίπου άνδρες και περί τα 34 μάχιμα Πλοία, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον πολλές φορές μεγαλύτερο, πανίσχυρο και σύγχρονο Ιταλικό Στόλο. Κατά τις αρχές του 1944 το ανθρώπινο δυναμικό του Πολεμικού μας Ναυτικού είχε ανέλθη στη Μ.Α. στους 8.500 περίπου άνδρες. Οι κύριες μονάδες του Στόλου μας στο τέλος του Β΄ΠΠ είχαν αυξηθεί σε 43 μάχιμα Πλοία, υπερκαλύπτοντας τις απώλειες, που στην περίοδο 1940-44, που ανήλθαν σε 29 μάχιμες μονάδες.


Οι Σύμμαχοι, αναγνωρίζοντας τη σημαντική μαχητική ικανότητα του Πολεμικού μας Ναυτικού στον διεξαγόμενο κοινό αγώνα κατά του Άξονα, ενίσχυσαν αποτελεσματικά το Στόλο μας στη διάρκεια του Β΄ΠΠ με 38 νεότευκτές αλλά και μεταχειρισμένες μάχιμες μονάδες, που ήταν όμως σε πολύ καλλίτερη κατάσταση από τις απωλεσθείσες. Οι νεκροί της περιόδου ξεπέρασαν τους 700, ενώ οι τραυματίες ήταν πολλαπλάσιοι.


Η σύνθεση του Ελληνικού Στόλου το 1940



Το μικρό Ελληνικό Στόλο, που κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον πανίσχυρο και σύγχρονο Ιταλικό, αποτελούσαν κυρίως τα ακόλουθα μάχιμα Πολεμικά Πλοία:


· 1 Θωρηκτό 30 ετών, σε κακή κατάσταση, ιδίως των Λεβήτων (ΑΒΕΡΩΦ)
· 1 Θωρηκτό παρωπλισμένο (ΚΙΛΚΙΣ)
· 2 Αντιτορπιλλικά Αγγλικής κατασκευής, σύγχρονα, 2 περίπου ετών (Β.ΓΕΩΡΓΙΟΣ-Β.ΟΛΓΑ)
· 4 Αντιτορπιλλικά Ιταλικής κατασκευής, 7 περίπου ετών, αλλά με προβληματικό υλικό (ΨΑΡΑ-ΣΠΕΤΣΑΙ-ΥΔΡΑ-ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ)
· 4 Αντιτορπιλλικά Αγγλικής κατασκευής, 30 περίπου ετών (ΛΕΩΝ-ΠΑΝΘΗΡ-ΑΕΤΟΣ-ΙΕΡΑΞ)
· 6 Υποβρύχια Γαλλικής κατασκευής, εκ των οποίων τα 4 μεγαλύτερα περίπου 13 ετών (ΠΡΩΤΕΥΣ-ΓΛΑΥΚΟΣ-ΤΡΙΤΩΝ-ΝΗΡΕΥΣ) και 2 μικρότερου μεγέθους, περίπου 14 ετών (ΚΑΤΣΩΝΗΣ-ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ)
· 4 Τορπιλλοβόλα 350 τόννων, 35 ετών (ΘΥΕΛΛΑ-ΣΦΕΝΔΟΝΗ-ΝΙΚΗ-ΑΣΠΙΣ)
· 4 Τορπιλλοβόλα, 240 τόννων, 26 περίπου ετών (ΠΡΟΥΣΑ-ΠΕΡΓΑΜΟΣ-ΚΥΖΙΚΟΣ-ΚΙΟΣ)
· 5 Τορπιλλοβόλα 125 τόννων, 26 ετών (ΚΥΔΩΝΙΑΙ-ΑΙΓΛΗ-ΑΛΚΥΩΝΗ-ΑΡΕΘΟΥΣΑ-ΔΩΡΙΣ)
· 4 Ναρκαλιευτικά (ΑΛΙΑΚΜΩΝ-ΑΞΙΟΣ-ΝΕΣΤΟΣ-ΣΤΡΥΜΩΝ)
· 1 Πλωτό Συνεργείο, 20 ετών (ΗΦΑΙΣΤΟΣ)


Από την Ιταλική επίθεση μέχρι την κατάληψη της Κρήτης.



Κυρία αποστολή του Πολεμικού μας Ναυτικού στη Μάχη της Ελλάδας ήταν η συνοδεία νηοπομπών που μετέφεραν προσωπικό και εφόδια δια θαλάσσης προς τους μαχόμενους στα βόρεια σύνορά μας. Αυτή η αποστολή εκτελέστηκε με απόλυτη επιτυχία και χωρίς απώλειες, πλην αυτών που προκλήθηκαν μετά την Γερμανική επίθεση.


Από τη δεύτερη ημέρα της Ιταλικής επιθέσεως δύο Αντιτορπιλλικά μας έκαναν βομβαρδισμούς με τα πυροβόλα τους κατά εχθρικών θέσεων απέναντι από την Κέρκυρα. Αργότερα, μοίρες Αντιτορπιλλικών, έκαναν τρεις φορές επιδρομές στην Αδριατική, παρά την εκεί κοντά ισχυρότατη παρουσία του Ιταλικού Στόλου. Τα Υποβρύχιά μας είχαν αναλάβει επίσης συστηματικές και επιτυχείς προσβολές κατά εχθρικών πλοίων, που μετέφεραν εφόδια στον Ιταλικό Στρατό στην Αλβανία.


Οι μεγάλες όμως ώρες στη δράση του Στόλου μας ξετυλίχτηκαν στις πολεμικές του αποστολές κυρίως στη Μεσόγειο, αλλά και αλλού, από το 1941 και μετά, κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας. Η εν λόγω δράση συνεχίστηκε ακόμη και έπειτα από την απελευθέρωση της Ελλάδας, έως τη λήξη του Πολέμου τον Αύγουστο του 1945. Την περίοδο αυτή το Ναυτικό μας είχε την κυρία Βάση του στη Μ.Α.


Πλοία του Ελληνικού Στόλου που απωλέστηκαν στις επιχειρήσεις γιά την άμυνα της Ελλάδας, από 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι 31 Μαίου 1941.


Ο Στόλος μας πλήρωσε βαρύ τίμημα κατά την πολεμική αυτή περίοδο κατά τη Μάχη της Ελλάδας, με τις ακόλουθες απώλειες μαχίμων μονάδων του:


· 1 Θωρηκτό (ΚΙΛΚΙΣ 24/4/41)
· 4 Αντιτορπιλλικά (Β.ΓΕΩΡΓΙΟΣ 24/4/41-ΨΑΡΑ 20/4/41-ΥΔΡΑ 22/4/41-ΛΕΩΝ 15/5/41)
· 1 Υποβρύχιο (ΠΡΩΤΕΥΣ 29/12/40)
· 10 Τορπιλλοβόλα (ΚΙΟΣ 23/4/41-ΘΥΕΛΛΑ 22/4/41-ΠΡΟΥΣΑ 4/4/41-ΚΥΖΙΚΟΣ 25/4/41-ΠΕΡΓΑΜΟΣ 25/4/41-ΚΥΔΩΝΙΑΙ 26/4/41-ΔΩΡΙΣ 23/4/41-ΑΛΚΥΟΝΗ 23/4/41-ΑΙΓΛΗ 24/4/41-ΑΡΕΘΟΥΣΑ 25/4/41)
· 4 Ναρκαλιευτικά (ΑΞΙΟΣ 26/4/41-ΑΛΙΑΚΜΩΝ 21/4/41-ΝΕΣΤΟΣ 26/4/41-ΣΤΡΥΜΩΝ 24/4/41)


Σύνθεση του Ελληνικού Στόλου όταν απέπλευσε από Κρήτη γιά Μ.Α.


Έχοντας υποστεί ισχυρότατες Γερμανικές κυρίως αεροπορικές επιθέσεις, ο Στόλος μας είχε απομειωθεί στα ακόλουθα κυρίως Πλοία μέχρι το τέλος της Μάχης της Ελλάδας. Τα μέχρι τότε διασωθέντα Πολεμικά μας Πλοία, που ήταν κυρίως τα ακόλουθα, έπλευσαν στην Αλεξάνδρεια μετά την κατάληψη και της Κρήτης, από όπου συνέχισαν μαχόμενα μέχρι το τέλος του πολέμου:


· 1 Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ
· 6 Αντιτορπιλλικά (Β.ΟΛΓΑ-ΣΠΕΤΣΑΙ-ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ-ΠΑΝΘΗΡ-ΑΕΤΟΣ-ΙΕΡΑΞ))
· 3 Τορπιλλοβόλα (ΑΣΠΙΣ-ΝΙΚΗ-ΣΦΕΝΔΟΝΗ)
· 5 Υποβρύχια (ΓΛΑΥΚΟΣ-ΤΡΙΤΩΝ-ΝΗΡΕΥΣ-ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ-ΚΑΤΣΩΝΗΣ)
· 2 Μεταγωγικά (ΜΑΡΙΤ-ΜΕΡΣΚ)
· 5 Ναρκαλιευτικά (ΣΕΒΑΣΤΗ-ΧΡΗΣΤΟΣ-ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ-ΘΑΛΕΙΑ-ΛΙΒΑΝΟΣ)
· 1 Πλωτό Συνεργείο (ΗΦΑΙΣΤΟΣ)
· 2 Επίτακτα (ΚΟΡΙΝΘΙΑ-ΙΩΝΙΑ)



Δράση του Πολεμικού μας Ναυτικού μας στην κατεχόμενη Ελλάδα.



Την δράση του Ναυτικού στην υποδουλωμένη Ελλάδα κάλυψε κυρίως τους ακόλουθους τομείς:
· Διαφυγή του προσωπικού του Ναυτικού στη Μ.Α.
· Διοχέτευση πληροφοριών στους Συμμάχους.
· Μέριμνα των οικογενειών του προσωπικού του Ναυτικού που υπηρετούσε στην Μ.Α.


Οικονομική και ηθική αρωγή γιά τις οικογένειες που ζούσαν στην Ελλάδα και γιά τις διαφυγές προσωπικού στη Μ.Α. δόθηκαν πρόθυμα από τον κατοχικό Πρωθυπουργό στην Ελλάδα Ιωάννη Ράλλη, ως και από τις Ελληνικές Κυβερνήσεις της Μ.Α., με αποστολή χρυσών λιρών.


Το Αγγλικό Στρατηγείο εξήρε με έγγραφό του το εξαιρετικό θάρρος και την αφοσίωση προς το καθήκον, όσων εργάστηκαν στις οργανώσεις του Ναυτικού στην Ελλάδα.


Μεμονωμένοι άνδρες και Πολεμικά Πλοία στάλθηκαν κατά καιρούς την κατεχόμενη Ελλάδα γιά επιχειρήσεις, συγκέντρωση πληροφοριών μεταφορά ασυρμάτων και άλλου απαραίτητου υλικού ή εκτέλεση επιδρομών.


Ανεπιτυχείς απόπειρες διαφυγής στη Μέση Ανατολή


Κατά την ταυτόχρονη Γερμανική, Ιταλική και Βουλγαρική κατοχή της Ελλάδας από το 1941 μέχρι το 1944, αναπτύχθηκαν με κύρια Βάση τη Μ.Α. σημαντικές Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ), που έφθασαν και υπερέβησαν συνολικά τους 20.000 άνδρες. Η συμβολή αυτών των ΕΕΔ στο συμμαχικό αγώνα κατά του Άξονα υπήρξε ουσιαστική. Η επάνδρωση των εν λόγω ΕΕΔ έγινε με εθελοντική κυρίως κατάταξη Ελλήνων που διέφευγαν από την σκλαβωμένη πατρίδα και από εκείνους που ζούσαν στο εξωτερικό. Όπως αναφέρει το Λεύκωμα Κ.Δοξιάδη, που κυκλοφόρησε το 1945, το σύνολο των Πολιτών που διέφυγαν από την υπόδουλη Ελλάδα προς Μ.Α. μεταξύ 1941-44, ανήλθε σε 45.000, των δε Στρατιωτικών σε 15.000. Πολλοί από αυτούς στελέχωσαν τις ΕΕΔ της Μ.Α.


Μερικοί από αυτούς που προσπάθησαν να διαφύγουν από την κατεχόμενη Ελλάδα γιά να συνενωθούν με τις Ελληνικές Ε.Δ. της Μ.Α., δεν στάθηκαν τυχεροί. Τους συνέλαβαν οι Αρχές κατοχής, τους φυλάκισαν τους ανέκριναν με βασανιστήρια και μερικούς θανάτωσαν. Κανένας δεν λύγισε και δεν απεκάλυψε τις επιζητούμενες πληροφορίες. Άλλοι ναυάγησαν και πνίγηκαν, ενώ μερικοί υπέστησαν πολλές περιπέτειες, μετά από τις οποίες κατόρθωσαν τελικά να φθάσουν στη Μ.Α.


Όχι ιδιαίτερα γνωστές είναι λυπηρές περιπτώσεις μονίμων στελεχών των Ενόπλων μας Δυνάμεως που προσπαθώντας να διαφύγουν από την Ελλάδα στη Μ.Α. γιά να πολεμήσουν με τις εκεί Ελληνικές μάχιμες μονάδες, εμποδίστηκαν από ανταρτικές ομάδες του ΕΛΑΣ, που δρούσαν στα Ελληνικά βουνά. Είναι επίσης γεγονός, ότι γονείς πολλών στελεχών του Ναυτικού μας που υπηρετούσαν κατά την κατοχή στη Μ.Α. σφαγιάστηκαν κυρίως κατά το κομμουνιστικό κίνημα του Δεκεμβρίου 1944, επειδή τα παιδιά τους υπηρετούσαν στο Πολεμικό μας Ναυτικό......και όχι στον ΕΛΑΣ.


Το πνεύμα του ΄40



Σε αντίθεση προς την σημερινή εποχή, κατά την οποία υπερτονίζονται κυρίως τα δικαιώματα του Πολίτη, ενώ παρασιωπούνται συνήθως οι υποχρεώσεις του, στα χρόνια που προηγήθηκαν του ΄40, οι τότε πνευματικοί, πολιτικοί, στρατιωτικοί και θρησκευτικοί ταγοί, είχαν φροντίσει να προβληθούν και κατανοηθούν κυρίως οι υποχρεώσεις μας προς την Πατρίδα. Γιά να είμαστε όμως δίκαιοι, πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι την περίοδο του ’40 προείχε η αίσθηση του χρέους προς την Πατρίδα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στα στρατόπεδα των άλλων εμπολέμων. Αυτό βοήθησε στο να αναπτυχθεί μιά μέχρις αυτοθυσίας συνειδητή φιλοπατρία, της οποίας συναντάμε πολλά δείγματα. Δεν είναι πρακτικώς δυνατόν να αναφερθούμε εδώ σε κάθε περίπτωση. Γιά να φωτίσουμε όμως το γεγονός αυτό, σταχολογούμε ακολούθως μερικές χαρακτηριστικές και εν πολλοίς άγνωστες περιπτώσεις, που τιμούν τους πρωταγωνιστές τους και επιβεβαιώνουν τον κανόνα.


Το Αντιτορπιλλικό ΑΔΡΙΑΣ προσέκρουσε σε νάρκη το 1943 σε επιχειρήσεις στο Αιγαίο, έχασε την πλώρη του και θρήνησε πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Ακολούθως επισκευάστηκε προχείρως από το πλήρωμά του και επανέπλευσε δι’ ιδίων δυνάμεων στη βάση του στην Αλεξάνδρεια. Ο σεβαστός βετεράνος του Πολέμου του ΄40 και Α! Μηχανικός του ηρωικού ΑΔΡΙΑ κατά το περιστατικό αυτό, Υποπλοίαρχος τότε Κωνσταντίνος Αράπης, αναφέρεται με τρυφερότητα στη σελίδα 172 του βιβλίου του «Αναμνήσεις από την Ειρήνη και τον Πόλεμο», γιά τον μεταξύ των νεκρών του πλοίου του ναυτόπαιδα μηχανικό Παναγιώτη Μαρκόπουλο.
Γιά ποίο λόγο ξεχώριζε ο Παναγιώτης Μαρκόπουλος; Ήταν ένα εικοσάχρονο παλικάρι, ορφανό από γονείς, που ζούσε με τη γιαγιά του στην Κωνσταντινούπολη, στην ουδέτερη και ασφαλή τότε Τουρκία. Το Ελληνόπουλο αυτό θεώρησε καθήκον του να κατεβεί στη Μέση Ανατολή και να ενταχθεί εθελοντικά στο Πολεμικό μας Ναυτικό, ώστε να αγωνισθεί γιά την απελευθέρωση της σκλαβωμένης του Πατρίδας. Δεν ευτύχησε να ζήσει μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας και να γίνει πυγμάχος, όπως ήθελε.


Έλληνες Εφοπλιστές, που οι περισσότεροι ζούσαν στο εξωτερικό, είχαν τη δυνατότητα να αποφύγουν τα δεινά και τους κινδύνους του πολέμου του ΄40, αλλά δεν το έκαναν. Όπως καταγράφεται στη σ. 646-647 του βιβλίου του Αντιναυάρχου Ε. Καββαδία, Αρχηγού του Στόλου 1939-42 και Υφυπουργού Ναυτικών 1942-43 «Ο Ναυτικός Πόλεμος του 1940 όπως τον έζησα», πολλοί από αυτούς, με γνωστότερο ίσως τον Σταύρο Νιάρχο, κατέβηκαν στη Μέση Ανατολή, όταν η Πατρίδα ήταν υποδουλωμένη, και υπηρέτησαν στο Πολεμικό μας Ναυτικό μέχρι το 1945. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και οι: Μ. Λως, Μ. Λαιμός, Ν. Εμπειρίκος, Π. Βεργωτής, Μ. Ευσταθίου, Π. Λιβανός, Ν. Ιγγλέσης, Εμμ. Βερνίκος, όπως και πολλοί άλλοι.


Ένας άσημος τότε Έλληνας φοιτητής του εξωτερικού ήταν και ο Ευγένιος Παναγόπουλος, όταν η Ιταλία επιτέθηκε κατά της Ελλάδας την 28η Οκτωβρίου 1940.
Ο νεαρός απόφοιτος μηχανολόγος του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Ευγένιος Παναγόπουλος, γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ελλάδα, από πατέρα εκπαιδευτικό, έκανε εξειδίκευση στη ναυπηγική την Αγγλία. Αμέσως παρουσιάστηκε στον Έλληνα Ναυτικό Ακόλουθο Λονδίνου (ΝΑΛ) και ζήτησε να καταταγεί στο Πολεμικό μας Ναυτικό. Ο ΝΑΛ τον ενημέρωσε ότι αυτό δεν ήταν αμέσως πρακτικώς δυνατό και θα τον ειδοποιούσε ευθύς ως συγκροτείτο Ελληνικό πλήρωμα γιά την επάνδρωση και παραλαβή Πολεμικού Πλοίου, από αυτά που το Βρετανικό Ναυτικό ναυπηγούσε στην Αγγλία και παρέδιδε στο δικό μας, γιά αξιοποίηση στα πλαίσια του κοινού συμμαχικού αγώνα.
Ο Ευγένιος Παναγόπουλος, αντί να συνεχίσει τις σπουδές του, κατατάσσεται με έγκριση του ΝΑΛ ως εθελοντής στο Βρετανικό Ναυτικό και τοποθετείται στις Δυνάμεις καταδρομών, μέχρι να κληθεί να αποτελέσει πλήρωμα Ελληνικού Πολεμικού. Το 1942 μετά πρόσκληση του ΝΑΛ, έκανε μετάταξη στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, ωνομάστηκε Έφεδρος Σημαιοφόρος Μηχανικός και τοποθετήθηκε στο υπό παραλαβή κατασκευαζόμενο στην Αγγλία Αντιτορπιλλικό, που πήρε το όνομα ΒΠ ΠΙΝΔΟΣ. Υπηρέτησε στο Πολεμικό μας Ναυτικό μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας σε διάφορα μάχιμα πλοία, που είχαν ως κύρια βάση την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και σε Μονάδες Καταδρομών, που έδρασαν για την απελευθέρωση των Ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Αποστρατεύτηκε ως έφεδρος Υποπλοίαρχος Μηχανικός στο τέλος του 1944 και επειδή ο πόλεμος εκτός Ελλάδας συνεχιζόταν, κατατάγηκε στο Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό. Μετά το πέρας του Β! Παγκοσμίου Πολέμου εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ και διακρίθηκε στο χώρο της Εμπορικής Ναυτιλίας. Πέθανε το 1995 στο εξωτερικό.
Την αγάπη προς την Πατρίδα την διατήρησε άσβεστη όλη του τη ζωή και την έδειξε πολλές φορές έμπρακτα και με διάφορες δωρεές. Ανήγειρε με έξοδά του και πρόσφερε στο κράτος το κτίριο του Μουσείου των Πλαταιέων στον Μαραθώνα και συνεισέφερε γιά την προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής. Προσέφερε επίσης γιά την προστασία του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου και του ιστορικού Τουρκικού Νεκροταφείου της Χίου, όπου έχουν ταφεί οι νεκροί του δαυλού του Κανάρη. Ανέλαβε τα έξοδα κατασκευής ονομαστικών πλακών των θυμάτων της σφαγής των Καλαβρύτων κατά τη Γερμανική κατοχή. Τη μεγαλύτερη δωρεά του έκανε μετά τα γεγονότα της Κύπρου του 1974, σχεδιάζοντας, ναυπηγώντας με προσωπική του επίβλεψη και προσφέροντας στο Πολεμικό μας Ναυτικό τρία πάνοπλα πρωτοποριακά μικρά ταχέα σκάφη, συνολικής δαπάνης 3 περίπου εκατομμυρίων αμερικανικών δολλαρίων.


Ένας άλλος σπουδαστής του εξωτερικού, κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας 1941-44, ήταν και ο Γιάννης Τσουδερός. Αυτός διέφερε από όλους τους άλλους φοιτητές του εξωτερικού, κατά το ότι πατέρας του ήταν ο Εμμανουήλ Τσουδερός, Πρωθυπουργός τότε της εξόριστης Ελληνικής Κυβερνήσεως.
Όπως μας πληροφορεί σε άρθρο του στο περιοδικό Πολιτικά Θέματα στο τεύχος της 28-3-97 ο Πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας κ. Γεράσιμος Αποστολάτος, ο εικοσάχρονος περίπου τότε Γιάννης Τσουδερός, έχοντας ακολουθήσει τον Πρωθυπουργό πατέρα του το 1941 στην εξορία, σπούδαζε κατά την κατοχή της Ελλάδας σε Πανεπιστήμιο των ΗΠΑ κοινωνιολογία και οικονομικά.
Ως ένας από τους Έλληνες φοιτητές στην Αμερική την περίοδο εκείνη, μπορούσε κάλλιστα να παραμείνει στην ασφάλεια της χώρας που τον φιλοξενούσε. Υπό τις περιστάσεις όμως, θεώρησε υποχρέωσή του να διακόψει τις σπουδές του και να επιστέψει στα Ελληνικά βουνά, γιά να πολεμήσει τους κατακτητές της Πατρίδας του. Η μετακίνησή του όμως δεν εγκρίθηκε από τις συμμαχικές Αρχές, γιά να αποφευχθούν τυχόν πολιτικές εμπλοκές. Αυτό το εμπόδιο δεν αποθάρρυνε τον νεαρό φοιτητή. Πήρε το ψευδώνυμο Γιάννης Γιαννακόπουλος και μπήκε σε Ελληνο-Αμερικανική Ομάδα δολιοφθορέων, που ήλθε και έδρασε στην κατεχόμενη Ελλάδα το 1944. Ο Γιάννης Τσουδερός τραυματίστηκε σοβαρά σε δράση κατά των Γερμανών στην Ήπειρο. Μετά την αποθεραπεία του επέστρεψε στην Ομάδα του και συνέχισε τη δράση του μέχρι την απελευθέρωση της Πατρίδας μας. Έως το θάνατό του το 1997, ο Γιάννης Τσουδερός διατηρώντας τη σεμνότητά του απέφευγε κάθε αναφορά στην εθελοντική αντιστασιακή του δράση.



Δράση του Ελληνικού Στόλου 1941-45, με κύρια Βάση τη Μέση Ανατολή



Κυρία αποστολή του Στόλου μας απετέλεσε η συνοδεία και προστασία από εχθρικές επιθέσεις νηοπομπών συμμαχικών Εμπορικών Πλοίων στη Μεσόγειο, που διακινούσαν πολύτιμο πολεμικό και άλλο υλικό. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το 1943 επί 41 Πολεμικών Πλοίων που εκτελούσαν συνοδείες, τα 27 ήταν Αγγλικά, τα 11 Ελληνικά και μόνο 3 Γαλλικά. Ελληνικά Πολεμικά έδρασαν επίσης στον Ατλαντικό, από Αγγλία μέχρι Cape Town και από Gibraltar μέχρι Azores.


Αθροίζοντας τις αποστάσεις που κάλυψε σε επιχειρήσεις κατά την περίοδο αυτή καθ’ ένα από τα Πλοία του Στόλου μας, βρίσκουμε ότι όλα μαζί διέτρεξαν περί τα 2 εκατομμύρια ναυτικά μίλια και ήταν συνολικά 185.000 περίπου ώρες εν πλω. Κατά μέσο όρο δηλαδή, κάθε Πλοίο διήνυσε αυτό το χρονικό διάστημα περί τα 20.000 ναυτικά μίλια, ήτοι έκανε περί το 80% του περίπλου της γης υπό πολεμικές συνθήκες.


Σημαντική ήταν επίσης η συμμετοχή του Ελληνικού Στόλου στη μεγάλη και επιτυχημένη συμμαχική απόβαση στην Σικελία, που άρχισε στις 10 Ιουλίου 1943 και ωδήγησε λίγο αργότερα στη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943. Σ' αυτή έλαβαν μέρος τα Αντιτορπιλλικά Β.ΟΛΓΑ-ΠΙΝΔΟΣ-ΚΑΝΑΡΗΣ-ΜΙΑΟΥΛΗΣ-ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ-ΑΔΡΙΑΣ και τα γηραιά Τορπιλλοβόλα ΝΙΚΗ-ΑΣΠΙΣ. Ο Ιταλικός Στόλος, που ήταν ο μεγαλύτερος της Μεσογείου, παραδόθηκε στο Συμμαχικό στην Αλεξάνδρεια στις 16 Σεπτεμβρίου 1943 παρουσία και του Έλληνα Αρχηγού Στόλου, που επέβαινε στο Ναρκαλιευτικό ΚΑΡΤΕΡΙΑ.


Ελληνικά Πολεμικά έλαβαν επίσης μέρος στη συμμαχική αποβατική ενέργεια στο Άνζιο της Ιταλίας την 21 Ιανουαρίου 1944. Σ' αυτήν συμμετείχαν τα Αντιτορπιλλικά ΚΡΗΤΗ-ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ και τα Αρματαγωγά ΣΑΜΟΣ-ΛΗΜΝΟΣ-ΧΙΟΣ.


Στη μεγάλη συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία στις 2 Ιουνίου 1944, που ήταν όχι μόνο η μεγαλύτερη επιχείρηση του Β Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η πιό μεγάλη συνδυασμένη στρατιωτική επιχείρηση όλων των εποχών, ο Ελληνικός Στόλος, παρά το μεγάλο κίνημα του ΚΚΕ στο Ναυτικό κατά τον Απρίλιο του ιδίου έτους, έλαβε μέρος με τις Κορβέττες ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ-ΤΟΜΠΑΖΗΣ.


Πολεμικά Πλοία που προστέθηκαν στη δύναμη του Ελληνικού Στόλου, όταν επιχειρούσε στο πλευρό των Συμμάχων, με βάση τη Μ.Α. το 1941-44


Οι Σύμμαχοι, αναγνωρίζοντας τη σημαντική μαχητική ικανότητα του Πολεμικού μας Ναυτικού και την ουσιαστική συμβολή του στον διεξαγόμενο κοινό αγώνα κατά του Άξονα, ενίσχυσαν αποτελεσματικά το Στόλο μας με νέες αλλά και με μεταχειρισμένες μονάδες, που ήταν όμως σε πολύ καλλίτερη κατάσταση από τις προϋπάρχουσες στο Ναυτικό μας.


Κατά το 1942-43 παρελήφθησαν από την Αγγλία τα ακόλουθα νεοναυπηγημένα Αγγλικής κατασκευής Πλοία:


· 6 Αντιτορπιλλικά (ΠΙΝΔΟΣ-ΑΔΡΙΑΣ-ΜΙΑΟΥΛΗΣ-ΚΑΝΑΡΗΣ-ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ-ΚΡΗΤΗ) και
· 4 Κορβέττες (ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ-ΤΟΜΠΑΖΗΣ-ΚΡΙΕΖΗΣ)


Κατά το 1942-43 από τις ΗΠΑ παρελήφθησαν τα ακόλουθα παλαιά Πλοία:


· 1 καταδιωκτικό Υποβρυχίων (Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΙ),
· 4 Αρματαγωγά (ΛΕΣΒΟΣ-ΣΑΜΟΣ-ΛΗΜΝΟΣ-ΧΙΟΣ)
· 13 Ναρκαλιευτικά (ΠΑΡΑΛΟΣ-ΣΑΛΑΜΙΝΑ-ΚΑΡΤΕΡΙΑ-ΑΦΡΟΕΣΣΑ-ΑΛΦΕΙΟΣ-ΠΗΝΕΙΟΣ-ΑΧΕΛΩΟΣ-ΕΥΡΩΤΑΣ-ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ-ΚΑΣΣΟΣ-ΚΩΣ-ΛΕΡΟΣ-ΠΑΤΜΟΣ)
· 4 μικρά πλωτά μέσα


Κατά το 1943-44 από την Αγγλία παρελήφθησαν:


· 2 Αγγλικά Αντιτορπιλλικά, καινούργια (ΑΙΓΑΙΟΝ-ΑΣΤΙΞ)
· 2 Αγγλικά Αντιτορπιλλικά παλαιά (ΣΑΛΑΜΙΣ-ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ)
· 1 Υποβρύχιο Αγγλικό, καινούργιο (ΠΙΠΙΝΟΣ)
· 1 Ιταλικό Υποβρύχιο παλαιό, λεία πολέμου (ΜΑΤΡΩΖΟΣ)



Πλοία του Ελληνικού Στόλου που απωλέστηκαν κατά τις επιχειρήσεις 1941-44


· 2 Αντιτορπιλλικά (Β.ΟΛΓΑ 26/9/43-ΑΔΡΙΑΣ 22/10/43, βλέπε κατωτέρω)
· 3 Υποβρύχια (ΓΛΑΥΚΟΣ 12/5/42-ΤΡΙΤΩΝ 16/11/42-ΚΑΤΣΩΝΗΣ 14/9/43)
· 2 Ναρκαλιευτικά (ΚΩΣ-ΚΑΣΟΣ)


Σημειώνεται ότι το Αντιτορπιλλικό ΑΔΡΙΑΣ επιχειρώντας στη θαλάσσια περιοχή πλησίον της Καλύμνου μαζί με άλλα συμμαχικά πλοία, προσέκρουσε σε νάρκη την 22/10/43, έχασε την πλώρη του, αλλά δεν βυθίστηκε. Το πλήρωμα διέσωσε το πλοίο, το οποίο μετά από πρόχειρες επισκευές κατηύθυνε με τις μηχανές του στην Αλεξάνδρεια, όπου κατέπλευσε την ημέρα εορτασμού του Αγίου Νικολάου στις 6/12/43, υπό τις επευφημίες όλων των εκεί ορμούντων Συμμαχικών Πλοίων


Σύνθεση του Ελληνικού Στόλου κατά τον επανάπλου του στην Πατρίδα με την απελευθέρωση της Ελλάδας τον Οκτώβριο του 1944.


Στις 17 Οκτωβρίου του 1944 η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση επανέπλευσε στον Πειραιά, επιβαίνοντας του Θωρηκτού ΑΒΕΡΩΦ. Ο Ελληνικός Στόλος, μεγαλύτερος και κραταιότερος από ήταν όταν μετά την κατάληψη της Χώρας συνέχισε τον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων. Το Στόλο κατά την απελευθέρωση αποτελούσαν τα ακόλουθα κυρίως Πλοία:


· 1 Θωρηκτό (ΑΒΕΡΩΦ)
· 15 Αντιτορπιλλικά (ΠΙΝΔΟΣ-ΑΔΡΙΑΣ-ΜΙΑΟΥΛΗΣ-ΚΑΝΑΡΗΣ-ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ-ΚΡΗΤΗ-ΣΠΕΤΣΑΙ-ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ-ΣΑΛΑΜΙΣ-ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ-ΑΙΓΑΙΟΝ-ΑΣΤΙΓΞ-ΑΕΤΟΣ-ΙΕΡΑΞ-ΠΑΝΘΗΡ)
· 5 Υποβρύχια (ΠΙΠΙΝΟΣ-ΜΑΤΡΩΖΟΣ-ΝΗΡΕΥΣ-ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ-ΔΕΛΦΙΝ)
· 4 Κορβέττες (ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ-ΚΡΙΕΖΗΣ-ΤΟΜΑΖΗΣ)
· 1 καταδιωκτικό Υποβρυχίων (Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΙ),
· 4 Αρματαγωγά (ΛΕΣΒΟΣ-ΣΑΜΟΣ-ΛΗΜΝΟΣ-ΧΙΟΣ)
· 13 Ναρκαλιευτικά (ΠΑΡΑΛΟΣ-ΣΑΛΑΜΙΝΑ-ΚΑΡΤΕΡΙΑ-ΑΦΡΟΕΣΣΑ-ΑΛΦΕΙΟΣ-ΘΑΣΟΣ-ΑΧΕΛΩΟΣ-ΕΥΡΩΤΑΣ-ΤΑΥΡΟΣ-ΛΕΡΟΣ-ΠΑΤΜΟΣ-ΚΑΣΟΣ-ΚΩΣ)
· 1 Πλωτό Συνεργείο (ΗΦΑΙΣΤΟΣ)




Ακολουθεί περίληψη, σχετικά με το Υ/Β "Τρίτων" που απωλέσθει πολεμώντας ηρωικά το 1942, που μέρος του πληρώματός του που έπεσε μαχόμενος, ήταν κι ο νεαρός Υποκελευστή Β' Ηλεκτρολόγος Παναγιώτης Παπαθανασίου... ο παππούς μου.


Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ


Το Υ/Β "Τρίτων" (Υ-5) ήταν ένα από τα έξι υποβρύχια του ελλην. στόλου κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β'Π.Π. και ένα από τα τέσσερα βαρύτερα υποβρύχια της κλάσης «Γλαύκος». Και τα έξι υποβρύχια του ελληνικού στόλου της εποχής παραγγέλθηκαν σε ΓΑΛΛΙΚΑ ναυπηγεία. Εκ των υστέρων, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν πετυχημένη επιλογή, αφού εμφάνιζαν ορισμένα βασικά και επικίνδυνα ελαττώματα, όπως:
  1. Συχνή τήξη των ασφαλειών των πηδαλίων.
  2. Η αδυναμία αναδίπλωσης των οριζόντιων πηδαλίων, με αποτέλεσμα συχνή βλάβη τους όταν η θάλασσα είχε ισχυρό κύμα.
  3. Το σχετικά περιορισμένο μέγιστο βάθος κατάδυσης.
  4. Η έλλειψη συστήματος αφανούς εκσφενδόνισης τορπίλων.
  5. Η έλλειψη καθόδων ασφαλείας και η έλλειψη ραδιογωνιόμετρου και πορειογράφου.
  6. Εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων.
Είχαν όμως και μερικά σχετικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα άλλα υποβρύχια της εποχής, όπως καλή συμπεριφορά σε τρικυμίες, το μεγάλο περισκοπικό βάθος των 22m (το συνηθισμένο ήταν 14m) και δυνατότητα λήψης ταχείας κατάδυσης σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, το 1935 το πλήρωμα του Υ/Β Τρίτων στασίασε, αλλά ανακαταλήφθηκε. Η συντήρηση των υποβρυχίων ήταν προβληματική, εξαιτίας των περιορισμένων πιστώσεων που διατέθηκαν για προμήθεια ανταλλακτικών. Όταν επιτέλους, το καλοκαίρι του 1939 έγινε εφικτή η παραγγελία και διατέθηκαν οι απαραίτητες πιστώσεις ήταν αργά: Η παραγγελία δεν ολοκληρώθηκε λόγω της κατάληψης της Γαλλίας από τη Γερμανία. Παρόλα τα παραπάνω, στις 28 Οκτωμβρίου 1940, όλα τα ελληνικά υποβρύχια πλην του «Γλαύκος» ήταν έτοιμα προς απόπλου.


ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ


Κατά την διάρκεια του πολέμου 1940-41 επραγματοποίησε 5 πολεμικές περιπολίες. Στις 14 Ιανουαρίου 1941, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Γεώργιο Ζέπο ενδεχομένως να εβύθισε το ιταλικό υποβρύχιο NEGHELLI ενώ την 23 Μαρτίου 1941 το «Τρίτων», εβύθισε αποδεδειγμένα πλησίον του Δυρραχίου και 30 ν.μ. ανατολικώς του ακρωτηρίου Galo του Πρίντεζι, το επιβατηγό «Carnia» 5.451 τόννων. Στις 23 Απριλίου 1941 κατέπλευσε εις Αλεξάνδρεια από όπου επραγματοποίησε 9 πολεμικές περιπολίες. Το Υ/Β «Τρίτων», κατά τη διάρκεια της τετάρτης περιπολίας (23-29/11/41), με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Επαμ. Κοντογιάννη, απεβίβασε στον όρμο Τσούτσουρα των νοτίων ακτών της Κρήτης Έλληνα σύνδεσμο και υλικό και παρέλαβε 8 Έλληνες και 8 Βρετανούς. Κατά τη διάρκεια της έκτης περιπολίας μετέφερε από την Μάλτα στην Αλεξάνδρεια 18 μέλη του πληρώματος του βυθισθέντος την 4/4/42 Υ/Β «Γλαύκος» και 8 Βρετανούς. Κατά τη διάρκεια της εβδόμης περιπολίας απεβίβασε στις βόρειες ακτές της Κρήτης ομάδα καταδρομέων αποτελουμένη από τον Βρετανό έφεδρο ταγματάρχη λόρδο Τζέλικο, τον Γάλλο ταγματάρχη Μπερλέ, τον Έλληνα ανθυπολοχαγό Πετράκη από το Αποσκάρι Ηρακλείου και 5 Γάλλους εθελοντές. Η ομάδα πυρπόλησε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου 26 πολεμικά αεροσκάφη, περί τα 20 φορτηγά, μεγάλη ποσότητα καυσίμων και εφόνευσε περί τους 100 Γερμανούς στρατιώτες. Από την ομάδα διεσώθησαν μόνο ο Βρετανός ταγματάρχης και ο Έλλην ανθυπολοχαγός. Στη συνέχεια, στις 10 Ιουνίου, πλησίον της νήσου Θήρα και στις 13, πλησίον του Καφηρέα, εβύθισε 3 ιστιοφόρα. Την 10/11/42 ο «Τρίτων» απέπλευσε για την ενάτη περιπολία. Αρχικά θα απεβίβαζε προσωπικό και υλικό στην Ν.Α ακτή της Ευβοίας και στη συνέχεια θα εκτελούσε πολεμική περιπολία στο Αιγαίο. Μετά πάροδο αρκετών ημερών από μεταδοθέν σήμα στην Ελλάδα των μυστικών υπηρεσιών, έγινε γνωστό ότι το υποβρύχιο είχε βυθιστεί στις 16 Νοεμβρίου 1942. Έπειτα από λίγες εβδομάδες έφθασαν στην Αλεξάνδρεια οι επιζήσαντες αρχικελευστής Νικ. Μαρουλάς και ο δίοπος Δημ. Παπαδημητρίου, οι οποίοι ανέφεραν τις τραγικές συνθήκες καταβυθίσεως του υποβρυχίου. Στις 28/4/45 υπό της 2ης Βρετανικής Στρατιάς απελευθερώθηκαν οι αιχμάλωτοι πολέμου του στρατοπέδου Marlag. Μεταξύ των απελευθερωθέντων ήταν και οι διασωθέντες του «Τρίτων», μεταξύ των οποίων ο κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος Επαμ. Κοντογιάννης και ο υποπλοίαρχος Χρήστος Σολιώτης, που κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας είχαν συντάξει την αναφορά των συνθηκών καταβυθίσεως του υποβρυχίου.


ΣΥΝΟΛΙΚΟΙ ΤΟΝΟΙ: 5.891 t



Το ηρωικό τέλος του Υ/Β Τρίτων


Στις 10 Νοεμβρίου το Υ/Β Τρίτων απέπλευσε για την 13η και μοιραία περιπολία του. Το επιχειρησιακό του σχέδιο προέβλεπε την αποβίβαση 5 Ελλήνων στρατιωτικών και υλικού 750 kg στη νοτιοανατολική ακτή της Εύβοιας και έπειτα πολεμική περιπολία στο Κεντρικό Αιγαίο. Στις 16 Νοεμβρίου το Υ/Β Τρίτων έφτασε έξω από το ακρωτήριο Καφηρέα (Κάβο Ντόρο), αλλά λόγω θαλασσοταραχής ο κυβερνήτης του ανέβαλε την αποβίβαση για την επόμενη νύχτα και εντωμεταξύ εκτέλεσε σύντομη πολεμική περιπολία στην περιοχή. Στις 16:00 εντοπίστηκε εχθρικό υδροπλάνο και καταδύθηκε σε περισκοπικό βάθος.
Στις 16:20 εντόπισε εχθρική νηοπομπή και ετοιμάστηκε για επίθεση. Η νηοπομπή κατευθυνόταν προς τα Δαρδανέλια και αποτελούνταν από το ατμόπλοιο «Alba Julia» και το δεξαμενόπλοιο «Celeno» που συνοδεύονταν από ένα αντιτορπιλικό, το «Hermes», που ήταν το πρώην ελληνικό «Βασιλεύς Γεώργιος» που καταλήφθηκε με σοβαρές ζημιές σε δεξαμενή επιδιόρθωσης του Ναυστάθμου της Σαλαμίνας και στη συνέχεια επισκευάστηκε από τους Γερμανούς, και 2 βοηθητικά ανθυποβρυχιακά, τα «2101» και «2102». Το «2101» ήταν επιταγμένο αλιευτικό, ενώ το «2102» ήταν η επιταγμένη θαλαμηγός «Μπριγκίττα» του εφοπλιστή Ευγενίδη. Ο οπλισμός τους αποτελούνταν από πυροβόλα των 8,8 και των 3,7 cm, πολυβόλα, βόμβες βάθους, Α/Υ συσκευές και υδρόφωνα.


Το «2102» είχε ήδη εντοπίσει το Υ/Β Τρίτων από απόσταση 1.400 m. Το έχασε όμως και η νηοπομπή το προσπέρασε, αλλά το Υ/Β Τρίτων στράφηκε εναντίον της και εκτόξευσε μια τορπίλη κατά του ουραγού πλοίου στις 16:30 από απόσταση 5.500 m. Σύμφωνα με τον κυβερνήτη του Κοντογιάννη η τορπίλη έπληξε το «Alba Julia», αλλά οι Γερμανοί το διέψευσαν. Οι υπόλοιποι 5 εμπρόσθιοι τορπιλλοβλητικοί σωλήνες δεν πυροδοτήθηκαν, από λάθος χειρισμό. Το «2102» ξαναεντόπισε το Υ/Β Τρίτων και επιτέθηκε εναντίον του με 13 βόμβες βυθού, ρυθμισμένες όμως για βάθη 70-125 m, ενώ το Υ/Β Τρίτων βρισκόταν σε βάθος 30 m. Η νηοπομπή συνέχισε το δρόμο της διατάσσοντας όμως το «2102» να συνεχίσει την καταδίωξη του Υ/Β Τρίτων. Αυτό έριξε άλλες 11 βόμβες βυθού άκαρπα. Έπειτα όμως η Α/Υ συσκευή του υπέστη βλάβη και αναγκάστηκε να αποσυρθεί βορειοανατολικά, με μικρή ταχύτητα και ζιγκ-ζαγκ για να εμποδίσει τον εντοπισμό του από το Υ/Β Τρίτων.


Στις 19:15 όμως οι Γερμανοί επισκεύασαν την Α/Υ συσκευή και ξαναεντόπισαν το Υ/Β Τρίτων σε απόσταση 3 km. Μάλιστα, στις 19:42, σύμφωνα με την αναφορά του Γερμανού κυβερνήτη του «2102», διέκρινε και το περισκόπιο του Υ/Β Τρίτων, καθώς και μια τορπίλη που είχε εκτοξευθεί εναντίον του, την οποία με ελιγμό απέφυγε ο κυβερνήτης.
Στις 20:05 το «2102» έριξε 13 βόμβες βυθού κατά του Υ/Β Τρίτων, που πάλι ήταν ρυθμισμένες σε λάθος βάθος (70-125 m), αλλά αυτή τη φορά προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο Υ/Β Τρίτων. Αν το υποβρύχιο βρισκόταν σ' αυτό το βάθος θα καταβυθίζονταν αμέσως. Το τραυματισμένο Υ/Β Τρίτων επιχείρησε να διαφύγει, αλλά κηλίδες ορυκτελαίου και πετρελαίου έγιναν ορατές στην επιφάνεια, καθώς μεταξύ άλλων είχαν υποστεί ρήγματα οι εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων τοπ Υ/Β Τρίτων. Το «2102» ακολούθησε πλέον καταπόδας το υποβρύχιο ρίχνοντας και τις τελευταίες του 12 βόμβες βυθού, αλλά πάλι ρυθμισμένες σε λάθος βάθος, πλην όμως και πάλι προκάλεσαν νέες ζημιές στο Υ/Β Τρίτων. Όμως στο Υ/Β Τρίτων δεν γνώριζαν ότι ο διώκτης τους δεν μπορούσε πια να τους βλάψει. Ανήλθε σε περισκοπικό βάθος και εξαπέλυσε τορπίλη κατά του «2102» από απόσταση 400 m. Το μικρό ανθυποβρυχιακό και πάλι απέφυγε με επιδέξιο ελιγμό την τορπίλη. Το «2102» αν και χωρίς βόμβες βυθού πλέον συνέχιζε να ακολουθεί το υποβρύχιο, ζητώντας ταυτόχρονα αεροπορική υποστήριξη με τον ασύρματο. Ο Κοντογιάννης, μη γνωρίζοντας την έλλειψη βομβών βυθού του εχθρού και υπό τις δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις χλωρίου από τις πλημμυρισμένες ηλεκτρικές συστοιχίες, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση πυροβόλου» κατά του καταδιωκτικού. Βιάστηκε όμως να ανοίξει την καταπακτή του πυργίσκου και όταν βγήκε ο ίδιος με το περίστροφο στο χέρι, θαλάσσιο νερό άρχισε να μπαίνει από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν την καταπακτή.


Ο κυβερνήτης μόνος έξω από το σκάφος άδειασε το περίστροφο πυροβολώντας κατά του «2102» και προσπάθησε να φθάσει στο πυροβόλο των 10 cm για να ρίξει και μ' αυτό. Το «2102» σάρωσε το Υ/Β Τρίτων με τα πυροβόλα και τα πολυβόλα του. Επιπλέον εμβόλισε το υποβρύχιο στο δεξιό μέρος της πλώρης. Ο Κοντογιάννης έχασε τις αισθήσεις του από τον κλονισμό και έπεσε στη θάλασσα.΄Η ομοχειρία επιφανείας άνοιξε πλέον πάλι την καταπακτή και όρμησε να λάβει θέσεις για να πολεμήσει το «2102». Ο διώκτης όμως ήταν πολύ κοντά και διέθετε πλήθος πολυβόλων, με τα οποία θέρισε το πλήρωμα του Υ/Β Τρίτων, ενώ τα πυροβόλα του πυρπόλυσαν το γέρικο σκαρί.


Τελικά, στις 22:14 το «2102» ξαναεμβόλισε το φλεγόμενο Υ/Β Τρίτων, που ανατράπηκε. Από τους επιζώνtες του πληρώματος 30 παραδόθηκαν, ή μαζέύτηκαν αναίσθητοι μαζί με τον πλωτάρχη Κοντογιάννη και 2 διέφυγαν κολυμπώντας ως τη Εύβοια, στο χωριό Θυμιανή, όπου κάτοικοι τους έκρυψαν και τους φυγάδευσαν στην Αθήνα και τελικά πάλι στη Μέση Ανατολή, συνεχίζοντας τον αγώνα. Γερμανικό άγημα πεζοναυτών ερεύνησε για χρήσιμα το φλεγόμενο κουφάρι του Υ/Β Τρίτων, αλλά το μόνο που πήρε ήταν η διάτρητη πολεμική του σημαία. Στις 22:35 Υ/Β Τρίτων χάθηκε κάτω από τα νερά, μαζί με τους σωρούς των 19 νεκρών του. Οι πεσόντες ήταν:



Υποπλοίαρχος Α. ΔΑΝΙΟΛΟΣ
Ανθυποπλοίαρχος Κ. ΑΝΝΙΝΟΣ
Σημαιοφόρος Μηχ. Ι. ΣΤΑΡΑΚΗΣ
Κελευστής Τορ. Π. ΜΠΙΝΤΕΡΗΣ
Κελευστής Μηχ. Ν. ΠΑΥΛΑΚΗΣ
Υποκελευστής Β' Αρμ. Α. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ
Υποκελευστής Β' Πυρ. Θ. ΜΠΑΓΙΟΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Σ. ΣΧΟΙΝΑΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Π. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Δ. ΚΑΚΑΝΔΡΗΣ
Δίοπος Αρμ. Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Ν. ΜΕΡΕΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Γ. ΧΑΡΙΤΟΣ
Δίοπος Σημ. Ι. ΚΥΒΕΛΟΣ
Δίοπος Τηλ. Β. ΠΑΛΟΥΡΗΣ
Δίοπος Μηχ. Ε. ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΑΣ
Δίοπος Μηχ. Α. ΤΣΙΤΣΑΚΟΣ
Ναύτης Ηλεκ. Μ. ΓΕΔΕΩΝ
Ναύτης Ηλεκ. Ι. ΓΕΔΕΩΝ


Εφονεύθη επίσης ο επιβαίνων του Υ/Β και υπηρετών στη διεύθυνση ειδικών υπηρεσιών πολέμο:

Ναύτης Θ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ


Η πολεμική σημαία του Υ/Β Τρίτων παρέμεινε στα χέρια του κυβερνήτη του «2102», πλωτάρχη Κλάινερ ως ενθύμιο ως τις 20-9-1972 όταν την παρέδωσε στον πλωτάρχη Ι. Μανιάτη στο Κίελο της Γερμανίας, όπου ο τελευταίος είχε πάει να παραλάβει το νέο (τότε) υποβρύχιο ΤΡΙΤΩΝ ΙΙ, που ναυπηγήθηκε εκεί κατά παραγγελία της Ελλάδας από τη σύμμαχη πλέον Δ. Γερμανία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Το ταξίδι της ζωής μου

ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΣ  Το ταξίδι της ζωής μου έχει την αντιστοιχία του στο ταξίδι του Οδυσσέα; ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Συναντησα μονόφθαλμους γίγαντες, παλεψα...